Nieuw: Vraag het de deskundige

Maartje vraagt zich af hoe het kan zijn dat MS zich zo willekeurig lijkt te uiten in de cognitie?

Het is inderdaad zo dat dit kan verschillen tussen mensen met MS. Er zijn ook veel factoren die samenhangen met welke cognitieve problemen mensen ervaren. Je kunt daarbij denken aan verschillen in hersenschade. Zo kan meer schade aan de grijze stof (o.a. cellichamen van de zenuwcellen) en minder goed functionerende verbindingen tussen hersennetwerken leiden tot meer cognitieve problemen. Niet iedereen met MS heeft evenveel hersenschade, wat kan leiden tot verschil in cognitieve klachten.

Daarnaast spelen ook persoonlijke factoren een rol, zoals je leeftijd en opleidingsniveau. En vergeet ook niet de psychologische factoren. Zo kunnen gevoelens van somberheid, angst, vermoeidheid en slaapproblemen cognitieve klachten versterken.

Esmeralde stelt de vraag of het belangrijk is om snel na het stellen van de diagnose een zogenoemde nulmeting te maken van de cognitie? 

Bedankt voor je belangrijke vraag. Hier zijn recent in de internationale literatuur enkele adviezen over verschenen. Het is inderdaad een goed idee om je cognitie te monitoren over de tijd. Hier zijn enkele korte testbatterijen voor ontwikkeld, zoals de Brief international cognitive assessment for MS (BICAMS). Een andere optie is om een van deze testen te gebruiken, die gevoelig is voor snelheid van informatieverwerking en werkgeheugen. Vanuit onze onderzoeksgroep adviseren we om deze cognitieve screening jaarlijks of tweejaarlijks te herhalen om veranderingen over tijd goed in kaart te kunnen brengen. Ondanks dat er geen ‘pilletje’ voor bestaat om cognitieve problemen op te lossen, zijn er wel enkele cognitieve trainingen aanwezig en kunnen zorgverleners adviezen op maat geven.

Eva is benieuwd of het zinvol kan zijn om alvast iets te doen aan bijvoorbeeld geheugentraining, hoewel zij op dit moment nog goed functioneert op cognitief vlak?

Bedankt voor je vraag. Je vertelt dat je op dit moment geen cognitieve klachten hebt, en of het zinvol is om dan toch al iets te doen, bijvoorbeeld een geheugentraining. Wij denken dat het zeker wat oplevert om al actie te ondernemen. In de basis is het belangrijk om er een gezonde leefstijl op na te houden. Denk aan gezond eten en voldoende bewegen. Het is ook belangrijk om jezelf op cognitief gebied te blijven uitdagen en niet dingen te gaan vermijden. We zeggen ook wel ‘Use it or lose it.’

Kies daarvoor iets dat bij je past, zoals iets creatiefs doen (gaan tekenen), verhaaltjes schrijven of eens die documentaire kijken. Je kunt ook een nieuwe -voor jou waardevolle- uitdaging aangaan op het werk. Het kan van alles zijn. Ook als je al wel cognitieve problemen ervaart, is het belangrijk om actief te blijven op cognitief gebied. Denk dan aan kleinere stapjes, dus niet een heel boek lezen als je moeite kost, maar een kleiner verhaal waar je je aandacht ook bij moet houden. Bekend is dat mensen die zichzelf gedurende hun leven blijven uitdagen een sterker hersennetwerk opbouwen, dat noemen we ook wel cognitieve reserve.

Marianne wil graag weten of het klopt dat bij MS vaak het corpus callosum (dat de twee hersenhelften met elkaar verbindt) dunner wordt en of er activiteiten zijn die kunnen helpen om dit te vertragen?

Het corpus callosum, ook wel de hersenbalk genoemd, is inderdaad een van de hersengebieden die beschadigd kan raken bij mensen met MS. De hersenbalk verbindt de twee grote hersenhelften met elkaar en zorgt dat ze informatie kunnen uitwisselen. De mate van beschadiging hangt samen met meer cognitieve problemen zoals vertraagde informatieverwerking.

Zoals ik net ook aangaf is het belangrijk om jezelf cognitief te blijven uitdagen. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dubbeltaken kunnen helpen bij het op peil houden van je cognitief functioneren. Dubbeltaken zijn taken waarbij je lichamelijke en mentale activiteiten combineert. Eigenlijk zijn veel taken in het dagelijkse leven dubbeltaken (denk aan autorijden bijvoorbeeld). Ook breien en piano spelen vallen hieronder. Bij breien maak je gebruik van fijne motoriek, en je moet daarnaast ook een patroon volgen en het corrigeren van fouten, wat cognitieve inspanning vraagt. Als je daarnaast ook nog met iemand aan het kletsen bent, is de dubbeltaak helemaal compleet. Je maakt met zo’n taak inderdaad gebruik van meerdere hersengebieden tegelijk, wat goed is voor de plasticiteit van je brein en je kan helpen om je cognitie langere tijd op peil te houden.